Trafik Kazası Sebebiyle Oluşabilecek Maddi ve Manevi Tazminat Davaları

Ülkemizde ölümlü trafik kazası ve yaralanma/sakatlık durumu oluşan trafik kazaları üzücü bir şekilde her yıl artmaktadır. Bu kazalar sebebiyle bir çok insanımız hayatını kaybetmekte ya da kalıcı olarak sakat kalabilmektedir. Özellikle vefat etmiş kişilerin bakmakla yükümlü oldukları kimseler ve aileleri maddi olduğu kadar manevi olarak da dayanılması güç acılar ve büyük mağduriyetler yaşamaktadır. Büyük ölçüdeki destekten yoksun kalmak durumunda olan bu ailelerin acılarını bir derece dindirebilmek veya bir ölçüde maddi olarak destek olabilmek amacıyla vefat etmiş şahısların yakınları başvurularıyla maddi ve manevi tazminat davası yoluna başvurmaktadır.

Trafik Kazalarında ki Sorumluluk

Maddi hasarlı trafik kazaları, sürücülerin kendi aralarında uzlaşması ile çözümlenmektedir. Fakat yaralamalı ve ölümlü trafik kazalarının varlığı halinde hukuki süreç başlayacak ve Savcılık Makamı, olayın suç teşkil etmesi nedeniyle gerekli tahkikatı yapacaktır. İşte soruşturması başlanan kazada kusur oranlarının belirlenmesi Bilirkişiler aracılığı ile olmaktadır. Bilirkişiler düzenledikleri raporlarda kusurun hangi sürücüde olduğunu belirlemekte, bu husus da maddi ve manevi tazminat davaları aşamasında önem taşımaktadır.

• Trafik kazalarında maddi hasar oluştuğu durumlarda sürücüler kendi aralarında uzlaşıp bir çözüm elde ederken yaralanmalı ya da ölümlü trafik kazalarında hukuki bir süreç oluşacak ve Yetkili Makam gereken tahkikatı yürütecektir. Bu tahkikatı başlanmış olan kazanın kusur oranını belirlemek Bilirkişilerin yetkisindedir. Bilirkişiler kusur oranlarını düzenledikleri raporlarda belirterek maddi tazminat ve/veya manevi tazminat davalarına yön vermektedir. Trafik kazalarında sorumluluk konusu KTK’da (Karayolları Trafik Kanunu) düzenlenmiştir.Şöyleki; ‘bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motolu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olur’. Bu doğrultuda bir kazada sürücü, araç sahibi ve aracın bağlı olduğu şirket sahibi sorumlu durumundadır. Bu sorumluluğun şartları aşağıda belirtilmiştir:

• Olayda şahsa ya da malına zarar gelmiş olması

• Zararın trafik kazası nedeniyle meydana gelmesi

• Kazanın motorlu bir taşıtın işletilmesi sebebiyle oluşması

• Trafik kazası ve zarar arasında illiyet bağı olması.

İşleten / Teşebbüs Sahibi Nedir?

Trafik belgesinde ya da trafik sicilinde aracın sahibi olarak görünen kimse işleten olarak tanımlanmaktadır. Ancak aracı her zaman araç sahibi (malik) kullanmayabilir böyle bir durumda aracı kullanan kişi ve hakimiyeti olan kimse de işleten olarak kabul edilmektedir Bu durum Karayolları Trafik kanununda işleten ve teşebbüs sahibi olarak tanımlanmıştır ve şöyle denilmektedir; ‘araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir’. Bu kanun aynı zamanda teşebbüs sahibi olarak otobüs firmaları veya nakliyat firmaları gibi örnekler vermiştir şöyle ki bir otobüs firmasının aracı trafik kazasına karışmışsa bu aracın bağlı olduğu firma sahibi de sorumlu olacaktır.

Ölüm yada Yaralanma Durumu Oluşan Trafik Kazalarında Maddi Tazminat

Trafik Kazası sebebiyle bir kimse vefat etmişse bazı tazminat kalemlerinin yakınları tarafından talep edilmesi Türk Borçlar Kanununda düzenlenmiştir. İlgililer bu doğrultuda aşağıda sayılan tazminatları talep edebilirler:

• Vefat etmeden önce kişi tedavi gördüyse Tedavi ve Hastane Giderlerini

• Destekten Yoksun Kalma Tazminatını

• Cenaze Gderleri ve Defin Masraflarını

• Araçta oluşan hasarın giderilmesini.

Bu sayılan kalemlerden en önemlisi Destekten Yoksun Kalma Tazminatıdır vefat eden kişinin geride bıraktığı anne, baba, eş , çocuklar vb kişilerin bi nebze olsun acılarını dindirmek ve bir ölçüde maddi destek sağlayarak hayatlarını idame ettirmelerine yardımcı olacaktır.

Ölüm ya da Yaralanma Durumu Oluşan Trafik Kazalarında Manevi Tazminat

Trafik kazaları sebebiyle oluşmuş olan zararlarla ilgili olarak açılacak maddi tazminat ve manevi tazminat davaları Karayolları Trafik Kanununda belirtildiği üzere Borçlar Kanununda bahsi geçen haksız fiile ilişkin hükümlerin uygulanmasından söz etmektedir. Bu doğrultuda manevi tazminat; kişinin bedensel bütünlüğünün zarar görmesi halinde, bu kişiye uygun miktarlarda ücret ödenmesi anlamına gelmektedir. Buradan hareketle trafik kazası sebebiyle yaralanmış kişi kadar vefat etmiş olan kimsenin mirasçıları da manevi tazminat talebinde bulunabilir.

Bahsi geçen vücut bütünlüğünün zarar görmesi cismani zarar olarak adlandırılmaktadır ve bu terim, sinirsel bozukluklar, ruh sağlığında meydana gelen rahatsızlıkları da kapsamaktadır. Bu sebeple trafik kazalarından manevi olarak etkilenmiş olan kazazedenin yakınları(anne, baba, kardeş , eşi vb) cismani zarar kapsamındadır. Manevi tazminat talebi için aşağıda belirtilen şartların oluşması gerekmektedir;

• Trafik kazasının meydana gelmesi

• Trafik kazası sebebiyle zararın meydana gelmesi

• Trafik kazası ve zarar arasında illiyet bağı olması

• Eylemin hukuka aykırı olması

Ayrıca bu şartlarla dışında birtakım özel şartlarda söz konusudur;

• Trafik kazası sonucu cismani zararın oluşması,

• Manevi tazminat talebi için açılacak olan davanın vefat etmiş kişinin yakınları ya da zarara uğramış olan kişi tarafından açılması,

Burada belirtilmiş olan şartları sağlaması durumunda manevi tazminat elde edilebilmektedir.

Trafik Kazaları Sonucunda Manevi Tazminat Talep Şekli

Trafik Kazalarının ölümle sonuçlanması sebebiyle açılacak olan manevi tazminat davaları öncesinde tazminat talebi belirlenmeli, tazminatın bedelinin iyi hesaplanması gerekmektedir. Hukuk sistemimiz tazminatın tekliği ilkesini kabul ettiği için dava başlangıcında sunulan talepleri daha sonra artırmaya izin vermemektedir. Bu nedenle henüz bu sürecin başındayken belirlenecek miktarı belirlemek bu işi profesyonelce yapmakta olan kişilerce yapılmalıdır.

Ölüm ya da Yaralanma Durumu Oluşan Trafik Kazalarında Maddi Tazminat Davası Faizi

Tazminat davası faizi Borçlar Kanunun genel kuralları çerçevesindedir ve buna göre talep edilir. Ölümlü ve yaralanmalı trafik kazasının meydana geldiği tarih bir başka deyişle haksız fiilin oluştuğu tarih faizin başlangıç tarihi olarak kabul edilmektedir. Faiz talebi açıkça yapılmadığı sürece mahkemenin kendi kendine karar vermesi söz konusu olmayacağından bu talep davayı açacak kişi tarafından yapılmalıdır.

Ölüm ya da Yaralanma Durumu Oluşan Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Davası Faizi

Maddi tazminat davasında olduğu gibi manevi tazminat davasında da faiz, olayın gerçekleştiği tarih yani trafik kazasının gerçekleşmiş olduğu tarihten itibaren işler ve davacı tarafın bunu talep etmesi gerekmektedir.

Trafik Kazası Zamanaşımı

Karayolları Trafik Kanununda bu konu belirtilmiş ve ‘motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren başlayarak iki yıl ve herhalde kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar’ demektedir. Aynı şekilde Türk Borçlar Kanunu da 2 ve 10 yıl olmak üzere zamanaşımı sürelerini belirtmiştir. Kaza sebebiyle oluşmuş bir ceza davası söz konusu ise bu konuda daha uzun zamanaşımı süresini belirleyecek olan Ceza Kanunu dur ve bu süre dikkate alınmalıdır.

Görevli Mahkeme/ Yetkili Mahkeme

Ölümlü ve yaralamalı trafik kazaları sebebiyle açılacak maddi ve/veya manevi tazminat dava Maddi ve manevi tazminat davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri olarak tanımlanmaktadır ancak davalı sıfatı ya da kaza oluşumuna göre teşebbüs sahibi kimselerin olaya dahil olma şekli dahilinde Asliye Ticaret Mahkemeleri de görevlidir. Bu sebeple, görevli ve yetkili mahkeme tayininin doğru yapılabilmesi için olayın doğru analiz edilmesi önem taşımaktadır.

Haksız fillin meydana geldiği yer mahkemesi (trafik kazasının meydana gelmiş olduğu yer) görevli mahkeme olarak belirtilmiştir. Ancak Karayolları Trafik Kanununda da belirtildiği üzere dava sigorta şirketinin merkezi, sigorta sözleşmelerinin yapıldığı acentelerin bulunduğu yer mahkemelerinden de açılabilmektedir. Bu nedenle dava açacak kimsenin bu hususlara dikkat etmesi gerekmektedir.